ABC ekologii palenia drewnem (szczapami, brykietem, pelletem)

Drewno to najstarsze i najbardziej ekologiczne paliwo świata, jednak tak jak diament wymaga określonej obróbki, aby cieszyć swoim prawdziwym blaskiem. Tu polega ona na odpowiednim połupaniu, wysuszeniu i właściwym spaleniu.

Na wstępie, warto podkreślić, że zdrowotne walory stosowania drewna jako materiału np. meblarskiego w życiu codziennym są powszechnie uznane i gdyby przyjąć relatywnie,  że podczas spalania drewna jego walory nie są mniejsze – nie byłoby potrzeby rozwijania tego tematu. Jednak w sytuacji, kiedy w naszym kraju narosło wiele mitów wokół spalania drewna w instalacjach domowych, takie krótkie przedstawienie korzyści płynących z drewna jako paliwa wydaje się być niezbędne.

Informacja ta ma trafić nie tylko w ręce kolegów z branży doskonale obeznanych z zagadnieniem czy szczęśliwych posiadaczy kominków i pieców na drewno, lecz również w ręce osób, które kompletnie nie mają doświadczenia z drewnem oraz osób niekiedy decydujących o losie tego paliwa, które swoją wiedzę zbudowały na informacjach zasłyszanych, często nieprawdziwych, bazujących na mitach i nie mających poparcia w badaniach naukowych.

I właśnie dlatego w ramach kampanii DREWNO – pozytywna energia do znudzenia będziemy prezentować zalety drewna jako źródła ciepła, które w naszym społeczeństwie są dopiero odkrywane. Mamy nadzieję, że w Polsce – wzorem innych krajów europejskich – drewno jako OZE (Odnawialne Źródło Energii) zostanie nareszcie docenione i uznane tak, jak na to zasługuje.

Co przemawia na korzyść „zielonej energii” z palenia drewnem?

A To jedyna, w pełni odnawialna energia, nad której produkcją mamy pełną kontrolę; to zmagazynowana energia słoneczna.

B Drewno jest neutralne pod względem emisji CO2 co oznacza iż w procesie spalania (czy jego gnicia w lesie) powstaje tyle samo dwutlenku węgla ile drewno wchłonęło z powietrza w trakcie swojego wzrostu. W tym aspekcie, spalanie drewna nie powoduje efektu cieplarnianego i nie ma wpływu na zmiany klimatyczne – to olbrzymia zaleta biomasy.

C To „energia, która rośnie w pobliżu” jak ładnie mawiają Austriacy i dlatego jest niezmiennie najtańsza, dodatkowo nie obciąża środowiska z tytułu dalekiego transportu jak paliwa importowane.

D Drewno nie wymaga wielkich nakładów na jego pozyskanie – nie trzeba budować rafinerii czy zjeżdżać po nie pod ziemię, produkcja drewna daje lokalne miejsca pracy ( dla porównania: 4 osobom przy imporcie gazu –  odpowiada aż 31 osób przy pielęgnacji lasu i pozyskiwaniu drewna)

E Drewno jest materiałem niepalnym, dopiero podgrzane do temperatury ok. 250 st. C zaczyna uwalniać substancje lotne, stanowiące aż 84% jego zawartości. To gaz drzewny, który spala się w temperaturze ok. 600-800 st. Celsjusza. Jako ciekawostka, piece z takim spalaniem drewna i emisją spalin o jakiej marzy dziś Europa budowaliśmy już przed II wojną światową. Warto zapoznać się z polskimi konstrukcjami, jak piec inż. Szrajbera z 1936 r. z 85% sprawnością i współczesną jego modyfikację – piec Termokaust. Aktualnie w Polsce produkuje się wkłady kominkowe spełniające rygorystyczne europejskie normy czystości spalin wymagane dyrektywą Ekodesign, które są z powodzeniem eksportowane na zagraniczne rynki.

Co zrobić, aby było tak dobrze?

Czyli o tym, jak palimy w kominku…

F Do spalania nadaje się wyłącznie drewno suche o wilgotności poniżej 20% i o odpowiednim przekroju: maksymalnie od 10 do 12 cm, zaś obwód polana do 30 cm. Stąd niezrozumiała jest idea tzw. współspalania drewna mokrego w elektrowniach ze sprawnością ok. 20-25% – trzeba przyznać, że to dziwny pomysł  na otrzymanie  dotacji i powoduje stratę ok. 2 miliardów zł rocznie wg wyliczeń Ministerstwa Gospodarki. Dlaczego jest on nadal stosowany?

G Drewno przed spaleniem należy połupać na szczapy i ułożyć w stosach celem wysuszenia. Tak przygotowane i luźno ułożone pod dachem na wolnym powietrzu potrafi osiągnąć wymaganą wilgotność w czasie znacznie krótszym niż dwa lata. Tego nie robi się w elektrowniach więc współspalanie drewna  powinno być tam zakazane.

H Nie jest obojętne jak spalamy drewno w piecu czy kominku! Powinniśmy robić to współprądowo czyli w kominku – od góry! Należy odwrócić znany z ogniska porządek układania stosu. W palenisku kładziemy najpierw 2-3 grube polana, następnie na krzyż 2-3 nieco cieńsze, oraz kolejno na krzyż 2-3 jeszcze cieńsze polana, na koniec u góry stosu podpałkę i drobniejsze drzazgi. Korzyści? Dym z dosuszanego z wilgoci resztkowej drewna przechodzi przez płomień i ulega dopaleniu. Efekt? Spalanie bezdymowe – z komina początkowo ulatuje delikatny biały dym (głównie para wodna) a po chwili nie widać dymu w ogóle. W ten sposób nawet stare piece można oduczyć dymienia.

I przy właściwym spalaniu drewna we współczesnych paleniskach ze sprawnością 85-90%  powstają znikome ilości pyłów i innych substancji szkodliwych. Przykładowo, emisja cząstek stałych (PM) nie przekracza 40 mg/m3. Dla porównania, przestarzałe urządzenia mogły emitować nawet 800mg/m3.

Drewno jako źródło energii cieplnej zapewniające niezależność energetyczną

Jako eksperci posiadający wieloletnie doświadczenie w branży grzewczej, posiłkując się wiedzą i doświadczeniem płynącym z krajów Europy Zachodniej, jesteśmy przekonani, że naszemu państwu powinno zależeć na dofinansowywaniu dalszego rozwoju technik spalania drewna oraz na propagowaniu drewna jako doskonałego źródła ciepła w indywidualnych gospodarstwach domowych.

Ogrzewając domy drewnem w postaci szczap, brykietu, pelletu Polska staje się niezależna energetycznie od sytuacji losowych (uszkodzenia linii przesyłowych, gazociągów, różnego rodzaju awarii) a także od kaprysów dostawców innych nośników energii i w pełni samowystarczalna również pod względem zarówno zasobów zielonej energii jak i produkcji urządzeń do wybitnie ekologicznego spalania drewna. Jesteśmy potentatem w ich produkcji.

J Ten argument przemawia sam za siebie: jesteśmy 5-tym producentem drewna w Europie, i znaczącym producentem pelletu, którego zużycie gwałtownie wrasta i w ciągu najbliższych pięciu lat ma ulec podwojeniu.

K Dla zainteresowanych głębiej dlaczego tak docenia się drewno opałowe i jakie korzyści płyną z produkcji drewna we własnej  okolicy w znacznie bogatszej od nas Austrii podaję link do krótkiego filmu  edukacyjnego: https://www.youtube.com/watch?v=AJOJfi4ThJc&sns=em

L Podnoszoną szkodliwość pyłu powstałego przy spalaniu drewna należy ostro zweryfikować w zestawieniu z najnowszymi szwedzkimi badaniami  dr Jacoba Londahl`a z Katedry Fizyki Nuklearnej Wydziału Inżynierii Uniwersytetu w Lund. Aż 80% cząstek pyłu wdychanych z dymu powstającego przy  spalaniu drewna jest wydalanych z powrotem nie powodując chorób,a w przypadku cząstek stałych ze spalin samochodowych tylko 33%, natomiast aż 66% jest wchłanianych przez organizm. Natura zadbała o nas lepiej niż sądzimy…

M W Zachodniej Europie inwestuje się miliony Euro w popularyzację ekologicznego ogrzewania drewnem, w  zestawieniach np. w Niemczech i Austrii  drewno opałowe jest energią nr 1 wykorzystywaną w gospodarstwach domowych w większym stopniu niż wszystkie pozostałe rodzaje energii odnawialnej razem wzięte. Z braku wiedzy w naszym kraju pomija się milczeniem w Ustawie o Odnawialnych Źródłach Energii urządzenia piecowe i kominkowe, w których potrafimy spalać obecnie drewno ze sprawnością na poziomie 85-90%, czyli wybitnie  ekologicznie. Jesteśmy ich znaczącym producentem. Potrafimy być wzorem dla innych…

N Polska, kiedyś kraj rolniczy posiada olbrzymie areały niezagospodarowanych gruntów, które mogą być wykorzystane pod  uprawę roślin energetycznych. To możliwość dodatkowego pobudzenia rolnictwa i zagospodarowania również gruntów w strefach przemysłowych.

O Ogrzewacze pomieszczeń na drewno (np. kominki) nie potrzebują energii elektrycznej do właściwej pracy a jedynie te z automatycznym załadunkiem paliwa.

P Po zakończeniu palenia resztkowy popiół – produkt uboczny spalania drewna jest doskonałym nawozem i możemy użyć go do użyźnienia gleby np. w ogrodzie. Nie ma mowy o problemie utylizacji zarówno urządzeń ( złom metalowy i gruz szamotowy) jak i popiołu ze spalania drewna.

Czy jest bardziej ekologiczne źródło energii?

Kominek i jego rola się zmienia – coraz rzadziej jest głównym źródłem ogrzewania, jednak podczas rekreacyjnego użytkowania również powstaje energia z OZE której nikt nie liczy. I są to całkiem znaczące ilości!

Nie jest naszym celem deprecjonowanie innych źródeł uważanych za „odnawialne”, które często są wygodniejsze w eksploatacji, jednak to sami mieszkańcy powinni mieć wybór źródła ciepła jakie im odpowiada. Jeszcze raz, należy podkreślić, że kominek czy piec na drewno to niezastąpiony element bezpieczeństwa energetycznego i źródło energii na czas ewentualnych klęsk żywiołowych.

Nieporozumieniem, a wręcz niezrozumiałą dla nas nieodpowiedzialnością jest obecnie moda na budowanie domów bez systemów kominowych, w wyniku czego ich mieszkańcy nie są zabezpieczeni na wspomniane zdarzenia pojawiające się nawet w znacznie bogatszych krajach.

Od wielu lat klienci głosują portfelami za właściwym dla siebie systemem ogrzewania, stąd kominki i piece na drewno cieszą się dużym uznaniem i zainteresowaniem wśród mieszkańców naszego kraju. Znając wartość drewna jako paliwa postulujemy, aby nasze Państwo stworzyło przyjazny klimat dla „zielonej energii” z drewna, gdyż jest to najtańsza, najzdrowsza i najbardziej ekologiczna energia, która sama w sobie nie może się wypromować. To od nas zależy, czy wykorzystamy jej potencjał w możliwie jak najszerszym zakresie.

Bogatszy i głośniejszy lobbing na rzecz innych źródeł energii przy braku „gospodarskiej ręki” może skutkować wyborem złych rozwiązań dla części mieszkańców na długie lata, a tego lepiej byłoby unikać.

mgr inż. Witold Jaworski
Mistrz zduński, Komisja Edukacji OSKP